MGNREGA योजना २०२३ साठी अटी आणि शर्ती / Eligibility of MGNREGA Scheme
महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी कायदा (MGNREGA) हि मागणी आधारित योजना आहे जी अशा प्रत्येक ग्रामीण कुटुंबाला एका आर्थिक वर्षात किमान १०० दिवस हमी मजुरीचा रोजगार प्रदान करते ज्यांचे प्रौढ सदस्य अकुशल हाताने काम करण्यासाठी स्वेच्छेने काम करतात.
ह्या योजनेअंतर्गत प्रदान केलेले कार्य जलसंधारण, जमीन विकास, ग्रामीण संपर्क, शेती आणि संबंधित क्रियाकलापांसारख्या सार्वजनिक कामांशी संबंधित असले पाहिजे.
योजनेअंतर्गत केलेल्या कामासाठी वेतनाचा दर हा राज्य सरकार किंवा केंद्र सरकारने निश्चित केलेल्या वैधानिक किमान वेतनाच्या बरोबरीचा किंवा त्यापेक्षा जास्त असावा, जे जास्त असेल. २०२३-२४ साठी प्रति व्यक्ती सरासरी वेतन दर २३२.२३ रुपये असेल.
आधार आधारित पेमेंट सिस्टीम किंवा ABPS द्वारे काम पूर्ण झाल्यानंतर १५ दिवसांच्या आत मजुरी भरणे आवश्यक आहे. पेमेंट ऑफ वेजेस ऍक्ट, १९३६ नुसार १५ दिवसांहून अधिक विलंब झाल्यास व्याजासह भरपाई केली पाहिजे.
कामगारांना एक जॉब कार्ड प्रदान केले पाहिजे जे त्यांना योजनेअंतर्गत काम करण्यास पात्र बनवते आणि त्यांच्या कामाचे तपशील रेकॉर्ड बनवते. जॉबकार्ड विनामूल्य आणि अर्ज केल्याच्या १५ दिवसांच्या आत जारी केले जावे.
कामगारांना कामाच्या मागणीची दिनांकीत पावती आणि मागणीच्या १५ दिवसांच्या आत काम न दिल्यास किंवा काम मागितल्याचा तारखेपासून, यापैकी जे नंतर असेल तेव्हा बेरोजगारी भत्ता देण्यात यावा. पहिल्या ३० दिवसांसाठी बेरोजगार भत्ता मजुरीच्या दराच्या किमान एक-चतुर्थांश आणि त्यांनंतरच्या वेतन दराच्या किमान अर्धा असावा.
कामगारांना कामाच्या ठिकाणी मूलभूत सुविधा पुरवल्या गेल्या पाहिजेत जसे कि पिण्याचे पाणी, सावली, प्रथमोपचार, क्रंच इ.
कामगारांना ग्रामसभा, सामाजिक लेखापरीक्षण आणि तक्रार निवारण यंत्रणेद्वारे योजनेचे नियोजन, अंमलबजावणी आणि देखरेख यामध्ये सहभागी होण्याचा अधिकार असावा.
योजनेअंतर्गत हाती घेतलेल्या कामांना ग्रामसभेने मान्यता दिली पाहिजे आणि स्थानिक गरजेनुसार प्राधान्य दिले पाहिजे. ग्रामीण विकास मंत्रालयाने निर्धारित केलेल्या तांत्रिक आणि पर्यावरणीय मानकांचे आणि मार्गदर्शन तत्वांचे देखील पालन केले पाहिजे.
योजनेसाठी निधी केंद्र सरकारने राज्य सरकारांना त्यांच्या कामगार बजेट आणि कार्यप्रदर्शन निर्देशकांच्या आधारावर जारी केला पाहिजे. राज्य सरकारांनी निधीचा वेळेवर आणि पारदर्शक वापर सुनिश्चित केला पाहिजे आणि योग्य खाती आणि नोंदी ठेवल्या पाहिजेत.
MGNREGA योजना २०२३ साठी आवश्यक कागदपत्रे / Documentation of MGNREGA Scheme
MGNREGA योजना २०२३ साठी फॉर्म कसा भरायचा? / MGNREGA Scheme Registration
स्थानिक ग्रामपंचायतीकडून नोंदणीसाठी अर्ज मिळवा आणि राज्याच्या वेबसाईटवरून डाउनलोड करा.
या योजनेअंतर्गत स्वतः कुशल काम करू इच्छिणाऱ्या घरातील सदस्यांची माहिती भरा आणि त्यांच्याशी निगडित आवश्यक कागदपत्रे जोडा.
भरलेला अर्ज ग्रामपंचायतीकडे सबमिट करा किंवा पंचायत सचिव किंवा ग्राम रोजगार सहाय्यक यांना नोंदीसाठी तोंडी विनंती करा.
अर्जाची दिनांकीत पावती प्राप्त करा आणि १५ दिवसांच्या आत ग्रामपंचायतीद्वारे पडताळणी प्रक्रियेची प्रतीक्षा करा.
पडताळणीच्या १५ दिवसांच्या आत ग्रामपंचायतीने जाहीर केलेले जॉब कार्ड मोफत गोळा करा. जॉबकार्डवर योजनेअंतर्गत नोंदणीकृत घरातील सदस्यांचे माहिती असेल आणि त्यांना योजनेअंतर्गत काम करण्याची परवानगी मिळेल.
ग्रामपंचायत किंवा कार्यक्रम अधिकाऱ्याला आवश्यक कामाचा कालावधी आणि कालावधी निर्दिष्ट करून लेखी किंवा तोंडी अर्ज सादर करून या विषयाच्या अंतर्गत कामाची मागणी करा. कामाची मागणी किमान १५ दिवस अगोदर किंवा स्थानिक परिस्थितीनुसार करावी.
कामाच्या मागणीची एक दिनांकीत पावती प्राप्त करा आणि मागणी केल्याच्या १५ दिवसांच्या आत किंवा काम मागितल्याच्या तारखेपासून, जे नंतर असेल ते काम वाटप करा. १५ दिवसांत काम न दिल्यास, तरतुदींनुसार बेरोजगारी भत्ता मिळवा.
ग्रामपंचायत किंवा कार्यक्रम अधिकारी यांनी नियुक्त केलेल्या कामाच्या घटनेवर अहवाल द्या आणि सोबती किंवा पर्यवेक्षकाच्या सूचनेनुसार अकुशल स्वतः काम करा. जॉब कार्ड आणि मास्टर रोलवर हजेरी आणि केलेल्या कामाची नोंद करा.
ग्रामसभा,सामाजिक लेखापरीक्षण आणि तक्रार निवारण यंत्रणेद्वारे योजनेचे नियोजन, अंमलबजावणी आणि देखरेख यामध्ये सहभागी व्हा. कामाची गुणवत्ता आणि विविधता सुधारण्यासाठी, वेळेवर पेमेंट सुनिश्चित करण्यासाठी आणि सामाजिक समावेश वाढविण्यासाठी अभिप्राय आणि सूचना द्या.
